Coronacrisis zet maatschappelijk belang voorop. Lobbycoalities meer dan ooit nodig
Samen. Dat is het sleutelwoord van de politieke communicatie, als we over een tijdje terugkijken op de coronacrisis. Samen volgen we de gedragsregels van de overheid. Samen met belangenorganisaties en de gewone mensen denkt de regering na over praktische oplossingen in de anderhalvemetersamenleving. Het verbreden van de basis moet helpen bij de aanpak van problemen in het land. Alsof we terugkeren naar de jaren van de wederopbouw na de Tweede Wereldoorlog.
Alle hens aan dek in de coronacrisis vraagt de blik naar binnen. Voor veel organisaties is dat nu van existentieel belang. Maar er is een valkuil. De reflex van introvert gedrag ligt op de loer.
Richt dus de blik ook naar buiten.
Want er komen grote verschuivingen in aandacht en prioriteiten aan. Naast zorgen over volksgezondheid dreigt banenverlies ondanks alle steunmaatregelen. Ook voedsel en migratie komen prominenter op de agenda. En die issues beïnvloeden elkaar.
Wie invloed wil hebben op deze gekoppelde wicked issues, moet weten hoe zichzelf te positioneren in de bestuurlijke polder en de maatschappelijke omgeving.
En ja hoor, daar is-ie weer: dat doe je sámen met andere organisaties. Niet zozeer voor de gezelligheid, maar om uit te ruilen en massa te creëren. Wie heeft middelen, kennis, de gunfactor, hoe verbreed je je punten tot echte maatschappelijke issues?
Lobbycoalities nu meer dan ooit nodig
Het is nu meer dan ooit nodig om strategisch na te denken over bestaande en toekomstige partners in de belangenbehartiging, over de kansen en risico’s van samenwerking in belangencoalities. Ook voor organisaties die doorgaans niet voorop lopen om de krachten met anderen te bundelen.
Samen in een lobbycoalitie, wat zijn de kansen en risico’s?
1. Binnen of buiten de polder. Ook na de coronacrisis zal de overheid hechten aan de polder om de betrokkenheid van belanghebbenden te vergroten, in het onderwijs, in de zorg, onder ondernemers. Ben jij al een vaste deelnemer van de polder? Ben je outsider? En wil je die plek houden?
2. Spelers en tegenspelers. En als je jezelf kunt rekenen tot de gevestigde orde in de polder, wie zijn dan de nieuwe spelers? Van de Landelijke Huisartsen Vereniging tot de Algemene Onderwijsbond en landbouworganisaties: allemaal hebben ze met uitdagers te maken. Die zijn wendbaarder en tonen moed. Zijn jouw uitdagers echt vijanden of toch potentiële bondgenoten in de belangenbehartiging? Of omgekeerd: misschien is jouw organisatie zelf een uitdager.
3. Aanwakkeren of afzwakken. Wie liever niets doet tenzij de belangen het echt noodzakelijk maken, die zal kiezen voor passief of reactief gedrag. Wie een issue juist zelf wil neerzetten of aanwakkeren, die kiest voor een proactieve aanpak. Een coalitie die voorop loopt en de zaak met aanstekelijk drama definieert, neemt in het spel een voorsprong.
4. Meer of minder aandacht. Coalities werken meestal aandachtsvergrotend. Dus wie een onderwerp nadrukkelijk bij de ontvangers van de lobby naar voren wil brengen, kiest een strategie mét partners. Doe je liever zaken in de luwte? Besef dan dat coalities en aandacht meestal averechts werken. De stille lobby die toch wordt ontdekt, werkt als een boemerang op het behartigde belang. Een beroemd voorbeeld is de lobby voor de dividendbelasting.
5. Eigenbelang of maatschappelijk belang. Waar het om draait is: lobby je voor je eigen belang of ook - of helemaal - voor het maatschappelijk belang? De coronacrisis en de lange nasleep ervan veranderen de kansen: er komt meer nadruk op het maatschappelijk belang, zoals ook de publieke waarden en voorzieningen de komende tijd herwaardering zullen krijgen. Dat blijkt vandaag al, het zet zich morgen door. Denk bij lobbycoalities dus vanuit het maatschappelijk perspectief.
De uitgebreide versie van deze blog verschijnt in het juni-nummer van VM, het magazine van De Nederlandse Associatie.
Lees meer over coalities en issues in het boek Public affairs in maatschappelijk perspectief, geschreven door Arco Timmermans, Robbert Coops, Sybrig van Keep, Rob de Lange en Erik van Venetië. Uitgever: Wolters Kluwer, 2019.
Arco Timmermans is bijzonder hoogleraar public affairs bij het Instituut Bestuurskunde van de Universiteit Leiden.
